Ba mươi tết - Chèo cổ

          “ Hề mồi ba mươi tết” là một làn điệu nằm trong hệ thống  làn điệu Hề mồi. Có nguồn gốc văn học từ ca dao quan họ 

ba mươi tết

Trình bày : NSUT Xuân Theo

Ba mươi tết, tết lại ba mươi

                   Vợ thằng Ngô, đốt vàng cho chú khách

                   Một  tay cầm cái dù rách

                   Em đứng bờ song

                   Em trông sang, bên nước người

                   Hỡi chú chiệc ơi là chú chiệc ơi

                   Một tay cầm quan tiền

                   Một tay em sách thằng bù nhìn, em ném xuống song

                   Quan tiền nặng thì quan tiền chìm

                   Bù nhìn nhẹ thì bù nhìn nổi

                   Ới ai ơi! Của nặng hơn người

                                                                    ( ca dao )

                   Ba mươi tết tệt lại ba mươi

                   Thằng bé Ngô con, đốt vàng cho chú khách

                   Nó khấn cho minh bạch

                   Cho rạch cho ròi

                   Đồng tiền thì chìm

                   Bù nhìn thì nổi

                   Ới, ới chú chiệc ơi! của nặng hơn người

                                                          ( Bài 30 tết – Quan họ Bắc Ninh )

          Làn điệu “ Hề mồi 30 tết” được dùng cho hề mồi kể chuyện với nhau hát, nó thuộc loài bài hát ngoài tích trò của chèo. Nó có tích chất châm biếm, chê kẻ lấy chồng ngoại lai, nhưng lại có âm điệu ngậm ngùi thương xót cho số phận những người đó. Làn điệu này có thể sử dụng theo hai hoàn cảnh: Buồn thảm: dùng cho số phận không may của minh hoặc là dùng để châm biếm có chút ái ngại cho số phận những kẻ tham vàng phụ ngãi… Làn điệu trên thuộc loại đa dùng và có cấu trúc gồm: vỉa, trổ mở đầu, trổ thân bài và trổ nhắc lại 1,2,3,4

LỜI THƠ

          Vỉa:

                   Anh về Bắc quốc tám chín mười đông

                   Anh bỏ mẹ con tôi chịu chốn phòng không đợi chờ

          Trổ mở đầu:

                   Hôm 30 tết

                   Tết lại tối hôm 30

          Trổ thân bài:

                   Tôi là vợ người Ngô

                   Đốt vàng cho chú khách

                   Khấn cho minh bạch

                   Anh mới để cho mẹ con tôi

          Trổ nhắc lại 1:

                    Anh mới để cho mẹ con tôi

                   Mỗi một trăm chiếc đĩa

                   Đôi ba trăm chiếc bát

                   Một cân đường cát

                   Đôi ba cân đường phèn

          Trổ nhắc lại 2:

                   Tay là tay tôi cầm

                   Một bên bàn đèn

                   Một bên dù rách

                   Đầu tôi đội tay tôi xách chiếc chăn bong

                    Ra đứng bờ song

                   Trông sang bên nước người

                   Khóc chàng ba tiếng

                   Ơi hỡi chàng ơi

                   Thiếp tôi khóc chàng ba bốn tiếng

                   Khóc nay thiếp tôi khóc chàng

          Trổ nhắc lại 3:

                   Dù chàng có đi đâu

                   Bẩy tám chín năm trời

                   Bỏ ba bốn mẹ con tôi

                   Bỏ nheo bò nhóc, lóc nha lóc nhóc

                   Tay tôi cầm hòn đất

                   Tay tôi cầm hòn đá

                   Tôi quăng tôi ném xuống song

                   Có phải cái đạo vở chồng

                   Hòn đất hòn đá nó nổi lên

          Trổ nhắc lại 4:

                    Tay tôi cầm một bên quan tiền

                   Một bên thằng bù nhìn

                   Tôi quăng tôi ném xuống song

                   Thằng bù nhìn nhẹ thì nó lại trôi ngược

                   Quan tiền nặng nó lại trôi xuôi

                   Hỡi trời đất ơi

                   Thế gian của nặng hơn người

                   Chung hỡi tình chung


MỘT SỐ TRÍCH ĐOẠN " BA MƯƠI TẾT " 

Trình bày : NSƯT Minh Thu

KHI HÁT SẼ THÀNH:

          Anh ơi … í í anh ơi … ới ơi anh ơi!

          Anh về bên bắc quốc tám chín mười, mười đông …

          Ối anh ơi … anh bỏ mẹ con tôi luống chịu chốn phòng không i … tôi đợi i i ì i chờ.

                  

          Hôm ba là / ba mươi tết tết ới lại tới đến hôm ba / mươi / i i i ỉ / í i ỳ ( LK4)

                  

           Tôi là i / vợ / người Ngô i / đốt vàng thời đi / cho chú khách khấn i / cho / thời minh bạch. Anh mới để thì cho mẹ con / i ỉ tôi / i  ỳ i ỉ / í i ỳ ( LK4)

                  

          Anh mới để  thì cho / mẹ con tôi có mỗi / một / trăm / chiếc đĩa i i i đôi ba / trăm / thì chiếc bát một / cân / đường cát đôi ba cân ba bốn / cân đường / phèn / i i i ỉ / í i ỳ ( KL4)

          I tay cái tay tôi cầm một / bên  thằng bù nhìn một i / bên / thì dù rách đầu tôi đội tay tôi xách chiêc chăn bông ra i / đứng / đứng bờ / sông / i ỉ ỳ ( xt2) tôi trông sang tới / bên nước người khóc i / chàng / này ba tiếng ới i / ới / i trời / đất / ơi / i ỉ ỳ / Ba bốn tiếng thiếp / tôi khóc chàng / khóc than này / tôi khóc chàng bốn năm tiếng ơi anh chão chuộc i / ơi / i ì y ỉ / í i ỳ( LK4)

          Dù anh chàng mà / có đi đâu bẩy i / tám / tám năm trời tám i chín i / chín năm trời / bỏ ba bốn / mẹ con tôi nó bò i / nheo / bò nhóc / bò nheo bò nheo / bò nhóc // lóc nhóc lóc nhóc ấy tay tôi / cầm / i hòn đất tay tôi / cầm / i hòn đá / tôi quăng tôi / ném xuống sông / có phải cái đạo vợ chồng / i hòn đất kìa hòn đá nó nổi / i ì lên / i ì i ỉ / í  i ỳ ( LK4)

          Tay là cái / tay tôi cầm một i / bên / thì quan tiền một i / bên / thằng bù nhìn / tôi quăng tôi / ném xuống sông bù nhìn nhẹ thì nó lại trôi ngược quan tiền nặng thì nó lại trôi xuôi ới  / trời i / đất / ơi / i ỉ ỳ ( xt2 ) ấy thế gian / sao của nặng hơn người chung i / hỡi / tình / chung

bài viết : BẢO HOÀNG ( MC )